تله مدیسین چیست

تله مدیسین به معنی استفاده از فناوری مخابرات، فناوری اطلاعات و اینترنت برای ارائه هرگونه خدمات مربوط به سلامت بدون نیاز به حضور فیزیکی بیمار می باشد.


تله مدیسین به معنی استفاده از فناوری مخابرات، فناوری اطلاعات و اینترنت برای ارائه هرگونه خدمات مربوط به سلامت بدون نیاز به حضور فیزیکی بیمار می باشد. ایده اولیه تله مدیسین به این دلیل بوجود آمد که در مناطقی که امکان دسترسی به خدمات پزشکی و سلامت ممکن نیست این خدمات قابل دسترس باشند.
با پیشرفت تکنولوژیهای مخابرات و آی تی، هر روز امکان ارتباط مؤثر و ایمن بین ارائه دهندگان خدمات سلامت و بیماران آسانتر می شود.
مفهوم پزشکی از راه دور پیش از اختراع اینترنت و با ارتباط تلفنی یا بیسیم جهت اخذ مشاوره پزشکی از راه دور بکار برده شد اما با ورود اینترنت به زندگی بشر این مفهوم نیز بکلی متحول گردید. در حال حاضر طیف بسیار وسیعی از خدمات پزشکی از طریق نرم افزارها و سخت افزارهای تله مدیسین قابل انجام است.
در ایران سامانه همراه سلامت تنها مرکز اینترنتی در زمینه سلامت همراه و پزشکی از راه دور می باشد که طیف بسیار گسترده ای از خدمات تله مدیسین را ارائه می دهد.

 

1-تله مدیسین چیست؟

 تعریف تله مدیسین تا حدودی بحث برانگیز است. بعضی از تعاریف (مانند تعریف ارائه شده توسط سازمان بهداشت جهانی)، شامل تمام جنبه های مراقبت های بهداشتی که از راه دور ارائه می شون از جمله مراقبت های پیشگیرانه می شود اما طبق برخی تعاریف دیگر تله مدیسین (پزشکی از راه دور) بیشتر شامل خدمات درمانی مانند تشخیص یا راهکارهای درمانی از راه دور می باشد. بطور کلی جامع ترین تعریف برای تله مدیسین شامل هرگونه خدمات مربوط به سلامت از راه دور و بدون نیاز به حضور فیزیکی خدمات گیرنده می باشد.

سلامت الکترونیک (e-health) یکی دیگر از اصطلاحات مرتبط با پزشکی از راه دور است (به ویژه در انگلیس و اتحادیه اروپا). سلامت الکترونیک به عنوان یک اصطلاح چتری (مادر) شامل سلامت همراه، پرونده الکترونیک سلامت پرونده شخصی سلامت و سایر اجزای فن آوری اطلاعات مرتبط با سلامت می باشد.


2- تاریخچه تله مدیسین

 در اوایل قرن بیستم، افرادی که در مناطق دورافتاده استرالیا زندگی می کردند، از رادیوهای دو طرفه برای ارتباط صوتی با پزشک استفاده می کردند. این رادیوها با پدال زدن به کار می افتادند. در سال 1925 مخترعی به نام هوگو گرنسبک (Hugo Gernsback) مقاله ای را برای مجله Science and Invention نوشت که شامل پیش بینی آینده ای بود که بیماران می توانند با استفاده از دستگاهی که تله داکتیل (teledactyl) نامیده می شود از راه دور توسط پزشکان درمان شوند.
در سال 1967 یکی از اولین کلینیک های تله مدیسین در بیمارستان عمومی ماساچوست در آمریکا تاسیس شد. آن کلینیک ارائه خدمات بهداشت حرفه ای و شغلی را برای کارمندان و مسافران در فرودگاه بین المللی لوگان بوستون، که در فاصله سه مایل پرترافیک از بیمارستان قرار گرفته بود بر عهده داشت. ارتباط تله مدیسین در آن سیستم به صورت صوتی و تصویری و به کمک یک مدار مایکروویو دو طرفه انجام می شد. تقریباً در همان زمان ناسا پروژه ای برای بررسی وضعیت سلامت و مونیتور از راه دور فضانوردان به انجام رساند. در سالهای بعد پروژه های معدود دیگری بر اساس ارتباط تلفنی پزشک و بیمار جهت ارائه خدمات به مناطق روستایی انجام گردید. اولین سیستم تعاملی تله مدیسین که از طریق خطوط تلفن معمولی عمل می کرد توسط شرکت آمریکایی MedPhone Corporation و در سال 1989 طراحی شده بود. هدف از آن سیستم کمک به تشخیص و درمان بیمارانی بود که به احیاء قلبی-تنفسی نیاز داشتند. یک سال بعد نسخه تلفن همراه همان پروژه نیز اجرا شد که توسط دوازده بیمارستان در ایالات متحده به کار گرفته شد.
با ظهور اینترنت در دهه آخر قرن بیستم ارائه خدمات پزشکی از راه دور با جهش ناگهانی مواجه گردید. اینترنت به مرور امکان ارتباط صوتی و تصویری را فراهم کرد. به این ترتیب علاوه بر خدمات آموزشی و مشاوره ای، انواع دیگری از خدمات تله مدیسین معنا پیدا کرد. در سالهای اخیر خدمات پزشکی از راه دور (تله مدیسین) به قدری سرعت پیدا کرده که از تله مدیسین به عنوان یکی از دو مشخصه اصلی انقلاب پزشکی چهارم (بین سالهای 2020 تا 2040) و در کنار هوش مصنوعی نام برده می شود. در آینده نزدیک، تله مدیسین چهره ارائه خدمات بهداشتی و درمانی را در جهان به کلی تغییر خواهد داد.

 

3-مزایا و معایب تله مدیسین

پزشکی از راه دور یکی از مؤثرترین روشها است برای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در مناطق دور افتاده، محروم و مناطقی که به هر دلیل به خدمات پزشکی دسترسی مناسب ندارند. پیشرفتهای اخیر در تکنولوژی تلفن همراه می تواند تجربه و علم متخصصان مراقبت های بهداشتی را در دورترین نقاط دنیا در اختیار بیماران بگذارد یا به منظور به اشتراک گذاشتن اطلاعات و بحث و مشاوره در مورد مسائل بیماران استفاده شود. نظارت بر بیمار از راه دور (تله مونیتورینگ) از طریق تکنولوژی تلفن همراه می تواند نیاز به ویزیتهای سرپایی را کاهش دهد که این امر به طور بالقوه می تواند موجب صرفه جویی در هزینه کلی مراقبت های پزشکی صرفه جویی شود.
تله مدیسین و تکنولوژی سلامت همراه همچنین ممکن است برای بیماران دچار انواع ناتوانی، مثلا بیماران مبتلا به بیماری پارکینسون، ام اس و سکته مغزی که امکان جابجایی و مراجعه مکرر به مراکز توانبخشی را ندارند استفاده شود. این روش که توانبخشی از راه دور (tele-rehabilitation) نام دارد در چند سال اخیر در جهان مطرح شده است. خوشبختانه یکی از نخستین مراکز توانبخشی از راه دور در جهان در ایران قابل دسترس می باشد. این مرکز با همکاری سامانه همراه سلامت با یکی از مراکز پیشرو در توانبخشی بیماران ایجاد شده و امکان مشاوره با متخصصین مغز و اعصاب، طب فیزیکی و توانبخشی، فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، روانشناس و متخصص تغذیه و رژیم غذایی را از راه دور فراهم کرده است.
یکی از مزایای مهم دیگر تله مدیسین سهولت ویزیت پزشک در مواردی است که بیمار از حضور در مطب پزشکان احساس ناراحتی می کند. به عنوان مثال برخی افراد تمایلی به حضور در مطبهای روانشناسی و روانپزشکی ندارند و به همین دلیل ساده خود را از این خدمات مهم محروم می کنند. همچنین افرادی هستند که به سندروم کت سفید (white coat syndrome) یا هراس از روپوش سفید مبتلا می باشند. بسیاری از خدمات سلامت را می توان بدون نیاز این افراد به خروج از محل زندگی به آنان ارائه داد. مزیت دیگر پزشکی از راه دور برای بیمارانی است که به دلیل وخامت وضعیت یا ناتوانی شدید امکان جابجایی آنها از منزل به راحتی وجود ندارد و مستلزم صرف هزینه های زیاد مانند انتقال با آمبولانس می باشد. تله مدیسین امکان ویزیت از راه دور و ارائه برخی خدمات مهم را از محل زندگی این افراد فراهم کرده است.
یکی از معایب مهم تله مدیسین هزینه تجهیزات مخابراتی و مدیریت داده ها و آموزش فنی برای پرسنل پزشکی است که از این تکنولوژی استفاده می کنند. درمان پزشکی مجازی نیز به طور بالقوه باعث کاهش تعامل انسانی میان متخصصان پزشکی و بیماران می شود. احتمال خطای انسانی در هنگام ارائه خدمات پزشکی در غیاب بیمار بیشتر است و خطر مشکلات فناوری اطلاعات از جمله سرقت اطلاعات، هک شدن و از بین رفتن این اطلاعات همواره وجود دارد، هرچند با پروتوکلهای امنیتی که برای ارائه دهندگان خدمات تله مدیسین تعریف شده (مانند پروتوکلهای هیپا (HIPAA) و جی دی پی آر (GDPR)) این احتمال به حداقل رسیده است.
از دیگر معایب بالقوه تله مدیسین (سلامت همراه، سلامت الکترونیک، پزشکی از راه دور) در مواردی که برای تشخیص از راه دور (ویزیت آنلاین یا مشاوره آنلاین) استفاده می شود این است که معمولاً زمان ویزیت آنلاین یا مشاوره آنلاین بیش از ویزیت سنتی طول می کشد به طوری که به طور متوسط زمان صرف شده برای یک ویزیت آنلاین یا مشاوره آنلاین سی دقیقه و برای یک ویزیت سنتی یا مشاوره حضوری پانزده دقیقه است.
شاید یکی از مهمترین مشکلات و موانع گسترش سریع تر پزشکی از راه دور در جهان و بخصوص در کشورهای کمتر توسعه یافته، نبود مقررات و قوانین مشخص در زمینه استفاده از فناوری اطلاعات در حیطه پزشکی و سلامت باشد که خود موجب کاهش تمایل سازمانهای بیمه گر در جهت پوشش این گونه خدمات می باشد. این مشکل در کشورهای توسعه یافته تا حد زیادی حل شده به طوری که ویزیت آنلاین (ویزیت اینترنتی) به طور معمول از طرف بیمه های دولتی و خصوصی پوشش داده می شود. امیدواریم با اطلاع رسانی و برنامه ریزی صحیح از طرف برنامه ریزان کلان و وزارت بهداشت و درمان بزودی شاهد پوشش بیمه ای برای خدمات تله مدیسین در ایران نیز باشیم.
یکی از معایب بالقوه تله مدیسین در زمینه درمان عدم امکان واکنش سریع در موارد اورژانس است زیرا بدون حضور فیزیکی بیمار در محل درمان امکان دریافت برخی از خدمات درمانی به صورت بلافاصله وجود ندارد. به همین دلیل خدمات پزشکی از راه دور (در زمینه ویزیت آنلاین) بیشتر مناسب موارد غیر اورژانس می باشد.


4-انواع تله مدیسین

تا کنون تله مدیسین به روشهای مختلفی مورد تقسیم بندی قرار گرفته است اما به طور کلی می توان این خدمات را به انواع: ذخیره و بازیابی اطلاعات، ارزیابی و بررسی داده های پزشکی، آموزش از راه دور، مونیتورینگ بیمار از راه دور، تشخیص از راه دور و درمان از راه دور تقسیم کرد.
بیشتر این خدمات توسط سامانه همراه سلامت که کامل ترین مرکز خدمات پزشکی از راه دور بخش خصوصی در ایران است ارائه می گردند. در این سامانه خدمات ذخیره و بازیابی اطلاعات (پرونده شخصی سلامت) ، ارزیابی داده های پزشکی، و بخشی از خدمات مونیتورینگ از راه دور در وبسایت اصلی همراه سلامت انجام می شود. خدمات آموزش از راه دور نیز توسط وبسایت اصلی و وبسایت دانش همراه سلامت ارائه می شود. خدمات تشخیص و درمان از راه دور نیز در وبسایتهای پرسش همراه سلامت و ویزیت همراه سلامت قابل دسترسی می باشند.

خدمات تله مدیسین را به صورت موردی نیز می توان بررسی نمود. در این روش طبقه بندی به صورت تخصصی و جداگانه انجام می گردد. مهمترین عناوین خدمات پزشکی از راه دور شامل موارد زیر می باشد:

1. پرونده شخصی سلامت و پرونده الکترونیک سلامت (HER & PHR)
2. آموزش از راه دور (tele-education)
3. خدمات جانبی سلامت از راه دور مانند نوبت دهی آنلاین
4. هشدارهای سلامت از راه دور (tele-notification)
5. طب پیشگیری از راه دور (preventive-care telemedicine)
6. مشاوره متنی از راه دور (text-based tele-consultation)
7. تله مدیسین در طب اورژانس (طب اورژانس از راه دور) (tele-emergency care)
پرستاری از راه دور (tele-nursing)
8. مونیتورینگ از راه دور (tele-monitoring)
9. روانشناسی و روانپزشکی از راه دور (tele-psychiatry)
10. توانبخشی از راه دور (tele-rehabilitation)
11. کاردیولوژی از راه دور (tele-cardiology)
12. رادیولوژی از راه دور (tele-radiology)
13. پاتولوژی از راه دور (tele-pathology)
14. درماتولوژی از راه دور (tele-dermatology)
15. دندانپزشکی از راه دور (tele-dentistry)
16. شنوایی سنجی از راه دور (tele-audiology)
17. چشم پزشکی از راه دور (tele-ophthalmology)
18. جراحی از راه دور (tele-surgery)

جهت آشنایی کامل با تمام انواع خدمات پزشکی از راه دور که در بالا اشاره شده است به مقاله انواع خدمات تله مدیسین مراجعه فرمایید.


5-قوانین خدمات تله مدیسین (پزشکی از راه دور)

 به دلیل جدید، متنوع و پیچیده بودن خدمات پزشکی از راه دور، تنظیم قوانین برای آن با اشکالاتی همراه است. متأسفانه بجز موارد معدود، قوانین مشخصی در کشور ما بر خدمات تله مدیسین حاکم نیست. این مشکلی است که گریبانگیر اغلب کشورهای کمتر توسعه یافته است که موجب عقب افتادن هرچه بیشتر این کشورها در زمینه خدمات کارامد بهداشتی درمانی می گردد.
در سالهای اخیر کشورهای توسعه یافته قوانین مختلفی در زمینه بکارگیری تله مدیسین و نحوه ذخیره و انتقال داده های مربوط به سلامت وضع کرده اند. در زمینه ذخیره و انتقال داده های سلامت مهمترین قوانین دستورالعملهای HIPAA در آمریکا و GDPR در اروپا می باشند. در زمینه استفاده از خدمات پیشگیری، آموزش و بررسی داده ها مشکلات کمتری وجود دارد. مشکلات اصلی در زمینه خدمات درمانی تله مدیسین بخصوص زمانی است که همراه با تجویز دارو باشد. در آمریکا و کانادا برخی ایالتها انجام ویزیت آنلاین و مشاوره آنلاین را برای پزشکان در محدوده همان ایالت مجاز می دانند و پزشک برای ویزیت آنلاین بیمار در ایالت دیگر باید مجوزهای آن ایالت را نیز اخذ کند اما برخی دیگر از ایالتها این مورد را ضروری ندانسته اند. انجام ویزیت آنلاین و تجویز نسخه اینترنتی در حال حاضر در سرتاسر آمریکا قانونی است. در سال 2012 ایالت آیداهو این کار را برای پزشکان ممنوع اعلام کرده بود اما سه سال بعد این ممنوعیت در این ایالت نیز برداشته شد.
با توجه به مزایای بسیار مهم خدمات تله مدیسین (شامل ویزیت آنلاین و تجویز دارو) که موجب ارتقاء سطح سلامت در دورترین نقاط و همچنین صرفه جویی عظیم اقتصادی در دید کلان می گردد، امیدواریم این جنبه از خدمات بهداشتی درمانی نیز مورد توجه قانونگذاران قرار گیرد.
در حال حاضر در کشور ما اغلب خدمات تله مدیسین منع قانونی ندارد. در زمینه خدمات پزشکی از راه دور جهت مشاوره آنلاین و ویزیت آنلاین نیز در مواردی که نیاز به تجویز دارو وجود ندارد (مانند توانبخشی از راه دور، روانشناسی از راه دور و مشاوره تغذیه از راه دور) خدماتی ارائه می گردد. بخشی از سامانه همراه سلامت خدمات توانبخشی از راه دور، روانشناسی از راه دور و مشاوره تغذیه از راه دور را ارائه می دهد. جهت اطلاعات بیشتر به وبسایت "ویزیت همراه سلامت" وابسته به سامانه همراه سلامت مراجعه فرمایید.


6-ارائه دهندگان خدمات تله مدیسین در ایران

با وجود اینکه ارائه خدمات پزشکی از راه دور در ایران بسیار جدید می باشد، مراکز زیادی این خدمات را تحت پوشش قرار داده اند. اغلب این خدمات از طریق اپلیکیشنهای موبایلی ارائه می شوند و قریب به اتفاق این اپلیکیشنها تنها یک جنبه از خدمات تله مدیسین را پوشش می دهند. به طور مثال برخی نرم افزارها جنبه آموزشی دارند، برخی برای کنترل دیابت و برخی برای مراقبتهای بارداری طراحی شده اند.
در زمینه خدمات جنبی نیز وبسایتها و اپلیکیشنهای متنوعی وجود دارند. به عنوان مثال وبسایتهایی برای نوبت دهی آنلاین، مشاوره آنلاین و مشاوره متنی آنلاین وجود دارند که از طریق آنها کاربران می توانند به راحتی به اخذ نوبت پزشکان از طریق اینترنت بپردازند یا پرسشهای خود را با متخصصین مطرح کنند. در این زمینه نیز تمام محصولات به صورت اختصاصی عمل می کنند و تنها یک یا دو مورد از خدمات را ارائه می دهند.
تنها سامانه چند منظوره در زمینه خدمات پزشکی از راه دور در ایران "سامانه همراه سلامت" محصول دانش بنیان شرکت همراه سلامت ایرانیان است که تعداد زیادی از خدمات را به صورت یکجا در اختیار کاربران خود قرار داده است. مهمترین این خدمات عبارتند از: پرونده شخصی سلامت، نمودارها و جداول قد، وزن، فشار خون، قند خون، چربی خون و ...، آموزش از راه دور، پیشگیری از سکته قلبی و مغزی، پیشگیری از سرطانها، پیشگیری از عوارض بیماری دیابت، افزایش فشار خون، افزایش چربی خون، پوکی استخوان و ...، بررسی و گزارش احتمال سکته قلبی و مغزی در ده سال آینده، پیگیری وضعیت چاقی افراد، پایش رشد کودکان، مراقبتهای زمان بارداری، بررسی هوشمند داده های سلامت، توانبخشی از راه دور، روانشناسی از راه دور، مشاوره تغذیه از راه دور، مشاوره متنی آنلاین با متخصصین در تمامی رشته ها، و نوبت دهی آنلاین
همراه سلامت تنها مرکز در ایران و یکی از معدود مراکز تله مدیسین در جهان است که تعداد بسیاری از خدمات پزشکی از راه دور را یکجا به کاربران خود ارائه می دهد.


7-آینده تله مدیسین

با پیشرفت تکنولوژی و ایجاد قوانین گسترده تر در سطح جهانی، تله مدیسین چهره خدمات بهداشتی و درمانی را به زودی تغییر خواهد داد. در سال 2018 برای نخستین بار تعداد ویزیتهای آنلاین کمپانی کایزر (یکی از عمده ترین سرویس دهنده سلامت در آمریکا) از ویزیتهای حضوری بیشتر شد. ویزیت اینترنتی و آنلاین در کشورهای پیشرفته تقریباً به صورت یک امر عادی درآمده است.
در آینده نزدیک تکنولوژی اینترنت اشیاء به تله مدیسین افزوده خواهد شد و تمام تجهیزات پزشکی مورد استفاده توسط بیماران و بیمارستانها به یکدیگر متصل خواهند گردید. به عنوان مثال دستگاه گلوکومتر متصل به مچ بند در یک بیمار دیابتی در زمان مناسب میزان قند خون را اندازه می گیرد و نتیجه آن را به پزشک مسؤول فرد اعلام می کند. این مچ بند در موارد اورژانس با اورژانس تماس گرفته و تقاضای کمک می کند. سنسورهای تشخیص افتادن (fall detector sensors) به صورت گردن بند، کمربند و مچ بند در اختیار افراد مسن ، بیماران قلبی یا بیماران مبتلا به کاهش تعادل قرار می گیرند تا در صورتی که بیمار بر زمین بیفتد بلافاصله افراد خانواده و اورژانس را آگاه سازند.
با توسعه تکنولوژی حسگرهای پوشیدنی و هپتیک به زودی پزشکان قادر خواهند بود احساس گرمی، فشار و لمس بیماران را از راه دور تجربه کنند و نرم افزارها و سخت افزارهای واقعیت مجازی به بیماران ناتوان کمک می کند که زیر نظر کارشناسان توانبخشی از راه دور به تمرین و آموزش در محیطهای خارج از منزل بدون نیاز به خروج از منزل بپردازند.

مطالب فوق توسط دکتر هومن محمودی، عضو علمی سامانه همراه سلامت نگارش شده است. استفاده از این مطالب با ذکر منبع (سامانه پزشکی از راه دور همراه سلامت) بلامانع می باشد.

 


تله مدیسین چیست

تله مدیسین, پزشکی از راه دور, تله مدیسین چیست؟, پزشکی از راه دور چیست؟, ویزیت آنلاین, مشاوره آنلاین, ویزیت پزشک آنلاین, ویزیت اینترنتی دکتر, توانبخشی از راه دور, ویزیت آنلاین دکتر, کاردیولوژی از راه دور, رادیولوژی از راه دور, پاتولوژی از راه دور, درماتولوژی از راه دور, دندانپزشکی از راه دور, شنوایی سنجی از راه دور, چشم پزشکی از راه دور, جراحی از راه دور, دندانپزشکی از راه دور

ویزیت آنلاین | مشاوره آنلاین | متخصص آنلاین | پزشک آنلاین